Még a múlt században történt, hogy a magyar nép hangja, Hofi Géza fölháborodott egy televíziós sportközvetítésen. Míg a futballisták szaladgáltak a labda után, a stadionból behallatszott a közvetítésbe a közönség lelkes ordibálása: „hűha anyád!”. Nem egészen így, de Hofi Géza köntörfalazott, eltorzítva idézte a lelátó népét, amely a szolgáltatásait pénzért áruló hölgy(ek) foglalkozását kapcsolta össze az „anyád” szóval. Akkoriban e szó társasági használata még nem volt illendő. Manapság viszont tarol a köznyelvben ‒ a ’nagyon’ szinonimája.
Már ezer évvel ezelőtt élt őseink is igyekeztek bizonyos kommunikációs normákat betartani. Például a finnugor eredetű, ’szúr, döf’ jelentésű gyakik igét túl durvának találták, ezért inkább behelyettesítették egy török eredetű ’megnyom’ jelentésű szóval, melynek eltorzult változata mára töltelékszó lett. Lásd ezt a „nyelvtani” kérdést: mi a helyes magyar szórend?: alany ‒ állítmány ‒ bazmeg. (A gyakik egyébként régi írott szövegekben még előfordul, Esterházy Péternél pedig éppen fordítva működött az eufémizmus, mint őseinknél: egyik szövegében ő a finnugor eredetű szót írta le, hogy a török szó leírását elkerülhesse.)
A genitáliákkal és a nemi élettel kapcsolatos szavak a kevésbé szép után a valóban szép irodalomba is betolakodtak. Ezzel áttört egy gát: ezek a szavak elárasztottak mindenféle írott és hangzó médiát. Ugyanis olyan hívószavak, amelyek érdeklődést generálnak. A médiát pedig az tartja életben. Ha nekik szabad, akkor mindenkinek. Már a művelt közönség is közönségesen beszél.
És most a negyedik bekezdésnél végre eljutottunk a politikához. Vagyis a politikusokhoz. Akik, úgy érzik, hogy nekik is szabad, sőt hasznos is, mert ezen szavak használatával magukra irányíthatják a közfigyelmet. Egy miniszter egy volt államtitkárt tomporfényezőnek (csakazértis körülírom) nevezett. Sajtótémává vált egy politikus zsebbe nyúlása. Az újdondászok kéjesen tobzódnak a férfi nemi szerv különböző vulgáris elnevezéseinek leírásában, kimondásában.
Hogy is fejezte be Cyrano a monológját?
„Mert magamat kigúnyolom, ha kell,
De hogy más mondja, azt nem tűröm el!”
Az elmúlt hetekben az állami propaganda bedobott új szavakat is: a konnektivitást és a semlegességet, mely mindkettő természetesen nem azt jelenti, amit, mert valójában szimpla sunyiságokat írnak velük körbe. És előkerült a Corvin köz is, amivel egy politikai elszólást igyekeznek mentegetni. Ezekről majd legközelebb.