Gyűlnek az ártalmas szavak és mondatok, tele van velük a jegyzetfüzetem. Rendezgetem őket, melyik rosszabb, melyik még annál is, melyikről írjak előbb. Olykor átrendeződnek a sorok. Most például előretört a legutolsó, a mély Magyarország. Nemzetvezető urunk ajakit hagyta el szokásos pénteki kinyilatkoztatásán, október 13-án.
Ha csak ez a két szó jut el hozzánk, bólogatunk: lám-lám, a főméltóságú úr reggel bekapta az igazmondás gyógyszerét és bevallotta, hogy mekkora mélységbe lökte kies kis Magyarországot. Jó mulatság volt (neki).
De nem. A mély ebben az esetben pozitív jelző, a nagyszerűség kifejezője. A mély Magyarország szülte nekünk a mi távolba szakadt Nobel-díjasainkat, Karikó Katalint és Krausz Ferencet.
Vajon hol van ez a mély Magyarország, ahol ilyen istenáldotta tehetségek bújnak elő a mélyből? Ha lemegyünk Pesten a metróalagútba, ott megtaláljuk? Hát ott éppen nem. A mély Magyarország ott van, „valahol kint, a széleken”: a kun‒jász vidék és Mór, ami egy sváb vidék, termi a Nobel-díjas magyarokat, nem pedig a budapesti belváros, ahonnan a jómódú családok amerikai vagy európai egyetemekre küldik csemetéiket. De hiába, nem lesz belőlük nagy tudós, mert a „fantasztikus koponyák” csak mély Magyarországon „teremnek”. Mély gondolat, de vajon honnan burjánzott elő, és mi az üzenete?
Németh László követte el az ősbűnt Kisebbségben című esszéjével (először 1939-ben publikálta, majd 1942-ben az ugyanolyan című kétkötetes esszégyűjteménye 11‒93. oldalán). Végigvette a magyar irodalom szereplőit, írókat, szerkesztőket és a szellemi élet egyéb képviselőit, s rájuk ütögette a stemplijét: te mélymagyar, te hígmagyar, te meg jöttmagyar vagy. Mély érzésű magyarokat hígított fel, s nem másért, mint származásuk miatt. Így lett Petőfi/Petrovics is hígmagyar: „Petőfi leért-e igazán ahhoz a magyarsághoz, melynek a lassú elsüllyedését egy hirtelen támadt irodalmi magyarság alatt nyomon követjük. Nem ‒ ő erről a magyar Atlantisról nem tudott.” (A Németh sem egy mélymagyar név…)
A magyarkodásnak nagy ideje volt a Horthy-korszak. Lettek is belőle zsidótörvények. Németh László előtt már a Sárkányos Mozgalom törzsökös magyarjai is kisebbségben érezték magukat magyar hazánkban az asszimilált gyüttmentek között.
Vajon kik a mélymagyarok, kik lakják mély Magyarországot? Ezt Németh László maga sem tudta, illetve amit tudott, az finoman szólva is átgondolatlan és ellentmondásos. Ady Endréről ezt írta: „Mint minden mély-magyar ő is realista, nem rémlátó és nem bizakodó…” Napjainkban a Fidesz okosai által kedvelt Szabó Dezsőről pedig ezt: „Szabó Dezső […] fellépése óta legalább a vágyakban van magyar jövő. S ez a jövő nem ütközik Európa legjobb jövőjével.” Németh Lászlónál Ady annak ellenére mélymagyar, hogy verseiben és publicisztikájában folyamatosan támadta Hunniát és az új hunokat, ami és akik nála egyértelműen azonosíthatók a mély Magyarországgal és a mélymagyarokkal. A magyar és az európai jövő összekapcsolása pedig ellentmond az egész mélymagyar koncepciónak.
Németh Lászlót többször érte az a vád, hogy antiszemita. Olykor egyesek mentegetik. Ő úgy nem volt antiszemita, hogy a zsidóságot kirekesztette a magyarságból, és ezt megtoldotta némi konteóval is. Szerinte Ady Endre a Korrobori című írásával felajánlotta a magyarságot a zsidó nagyhatalomnak, és „Szabó Dezső szabadította ki a magyar radikalizmust a zsidóból”. Úgy nem volt antiszemita, hogy minden nem mélymagyarral szemben kirekesztő volt. A hígmagyarok és a jöttmagyarok is lehetnek jó emberek, csak éppen nem (mély)magyarok. Az asszimiláció nem lehetséges.
Németh Lászlóval szemben Szabó Dezsőnél a mélymagyar egyáltalán nem pozitív figura. Ezt az embertípust Ady Endréhez hasonlóan jellemezte A mélymagyarhoz című írásában (In: Szabó Dezső újabb művei 78, Ludas Mátyás kiadás, 1942, 3‒26.). „Mélyike” szerinte fanatikus magyar, izzó magyar, intranszigens magyar, karakán magyar, ragyogó magyar. Fölteszi a kérdést: „Mit adott mindez a magyarkodás, mit jelent mindez a magyarkodás a magyarságnak?”
És milyen is Mélyike:„állandó, mindenperces bizonyításra van szüksége beteg öntudatának: hogy ő nem gyengeelméjű, hogy ő eszes”. „Nem a tehetség a fő, az a fő, hogy jó magyar legyen.”
A mélymagyarok nem szeretik az igazságot: „Mert ezek a beteg figurák már nem is gondolnak arra, hiszik-e vagy nem a hazugságukat. Mert magára a hazugság puszta tényére van pathologikus szükségük, hogy ravasz okosságuk öntudata megteljesedjék.”
A mélymagyar ideológiát így írta le: „Eleinte, évekig az volt elmefeszülésetek legfőbb feladata, hogy milyen szimbolikus jelvényt tegyetek összekapaszkodásotok címerévé. Valami olyan, amiben a turáni hetumogerség, az ős pogányság és a kurzusi kereszténység gerjedt mutyiban, úgy hemzsegjenek mint egy kosár érett paradicsomban a vitaminok. Csodálatos csokorba tudtátok szedni a kettős keresztet, az egyenes kardot, a turul madárt, Szent Péter kulcsát és a magyar koronát.”
A mélymagyarok mindenkit megfigyelnek: „Katasztert állítottatok föl mindenkiről, aki már elhagyta az embrió-állapotot, és még nem vállalta a koporsó-helyzetet. Hogy ti legyetek az egyedárus megállapítók minden illetékesség számára: ki milyen súlyú magyar, hány karátos keresztény, milyen megbízható ellenforradalmár, milyen lapokat olvas, kikkel barátkozik és kik barátkoznak a feleségével, az ángya szolgálójának destruktív vagy konstruktív palija van stb., stb.”
Így legyetek ti mélymagyarok.
Mór mint sváb vidék említésével Orbán Viktor az eredeti (amúgy velejéig romlott) mélymagyar koncepciót is meghamisítja. A mély Magyarország fogalom elővezetésével a Horthy-korszak eszmevilágához kapcsolja a Fidesz ideológiáját. Ezzel a Horthy-rajongásban konzerválódott értelmiségnek üzen (no meg Bayer Zsoltnak és az ő egykori Mélymagyar című tévéműsora rajongóinak). A budapesti belváros elleni kiszólás célcsoportja pedig a mélymagyar‒hígmagyar ellentétet nem ismerő, de a már amúgy is a főváros ellen hergelt vidéki szavazóbázis. Mindez együtt kódolt zsidózás is. 3 az 1-ben. Mély Magyarország mindenre használható.
Kapcsolódó írások:
Lackó Miklós: Kisebbségben? (Beszélő, 4. évf. 25-26. sz.)
Hígmagyar vs mélymagyar. (Töriblog, 2008. 09. 22.)
Hellenbart Gyula: Mélymagyar (ÉS 2009. május 15.)
Dénes Iván Zoltán: A magyar politikai hisztéria okai (2000, 2012/3)